Nguy cơ leo thang cuộc chiến thương mại toàn cầu

Ngày 12-3 (giờ New York), Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp mức thuế 25% đối với toàn bộ thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ. Chính sách này nhằm mục đích “giành lại sân chơi” cho ngành sản xuất của Mỹ.

Phản ứng với thông tin trên, Liên minh châu Âu (EU) cũng lập tức công bố các biện pháp thuế quan trả đũa đối với hàng hóa của Mỹ xuất sang EU với trị giá lên tới 26 tỷ euro (28 tỷ USD). Mức thuế quan mới của EU sẽ có hiệu lực vào đầu tháng 4 với quy mô “nhanh chóng và tương xứng”. Mỹ là nước nhập khẩu lớn thứ hai đối với các mặt hàng sắt và thép của EU trong năm 2024. Năm 2023, Mỹ là quốc gia nhập khẩu nhôm lớn thứ hai của EU.

Hoạt động thi công của công nhân Tập đoàn thép LMS (Canada). Ảnh: LMS

CNN nhận định, về ngắn hạn, tác động của thuế quan Mỹ đối với nhôm, thép của EU hiện chưa quá căng thẳng, song tình hình có thể trở nên nghiêm trọng nếu Tổng thống Donald Trump tiếp tục áp thêm các mức thuế quan mới vào đầu tháng 4 tới. Cùng với đó, những tác động tiêu cực đáng kể đối với tăng trưởng toàn cầu nói chung và tăng trưởng của EU nói riêng có thể xảy ra trước cả khi các mức thuế quan lớn được áp dụng “thông qua sự gia tăng chính sách bảo hộ thương mại và bất ổn địa chính trị mà Tổng thống Donald Trump đang tạo ra trong nhiệm kỳ này”.

Cùng ngày, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum tuyên bố quốc gia Bắc Mỹ này cũng sẽ áp dụng mức thuế quan đáp trả tương tự: “Chúng tôi sẽ đợi đến ngày 2-4 để cân nhắc có áp thuế trả đũa hay không, còn từ nay đến đó, chúng tôi luôn sẵn sàng cho đối thoại”.

Các nhà nhập khẩu Mỹ từng phải đôn đáo tìm kiếm nguồn cung thay thế khi Washington bắt đầu áp thuế 25% đối với thép nhập khẩu trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Donald Trump và sau đó là dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden. Tuy nhiên, tại thời điểm đó, Mỹ không áp dụng mức thuế quan này đối với các đồng minh thân thiết, bao gồm Canada, Mexico, Nhật Bản và Hàn Quốc. Còn hiện tại, không có bất kỳ ngoại lệ nào cho các nước đồng minh.

Khi căng thẳng thuế quan lên cao, một trong những bên chịu thiệt hại nặng nề là Canada, nước láng giềng, đồng minh thân cận truyền thống của Washington. Dữ liệu từ Bộ Thương mại Mỹ cho hay, năm ngoái, Mỹ nhập khẩu 31,3 tỷ USD đối với mặt hàng sắt và 27,4 tỷ USD đối với mặt hàng nhôm. Trong đó, Canada là nguồn cung lớn nhất vào Mỹ, với giá trị nhập khẩu lần lượt là 11,4 tỷ USD và 7,6 tỷ USD đối với nhôm và sắt, thép. Các nguồn cung quan trọng khác bao gồm Trung Quốc, Mexico, Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất, Brazil và Hàn Quốc. Như vậy, thuế quan 25% áp cho toàn bộ nhôm, thép nhập khẩu vào Mỹ sẽ có tác động đến nhiều quốc gia. Song ở một góc độ khác, thuế quan này sẽ làm tăng chi phí sản xuất dẫn đến tăng giá thành sản phẩm và do đó “móc hầu bao” người tiêu dùng Mỹ nhiều hơn, bởi hai kim loại này được sử dụng phổ biến trong cả ngành sản xuất công nghiệp và ngành sản xuất tiêu dùng.       

Đáp lại “đòn tấn công” của Mỹ, Canada cũng lập tức thông báo áp thuế quan trả đũa tương đương đối với hàng loạt sản phẩm, thiết bị nhập từ Mỹ với tổng trị giá 20,6 tỷ USD. Dự báo những “đòn thù qua lại” sẽ khiến doanh nghiệp các bên thiệt hại hàng tỷ USD, đồng thời làm gia tăng bất ổn trong quan hệ thương mại giữa các đối tác hàng đầu thế giới. Điều tất yếu là các doanh nghiệp sẽ phải chịu lỗ và kiếm được ít lợi nhuận hơn, hoặc khả năng cao hơn nữa là “đổ lên đầu người tiêu dùng” mọi chi phí gia tăng.

Các chuyên gia kinh tế của JPMorgan dự báo khả năng cao xảy ra suy thoái kinh tế ở Mỹ trong năm 2025, kéo theo hàng trăm nghìn người lao động có nguy cơ mất việc làm. Cùng với đó, sự sụt giảm lòng tin vào chính quyền Tổng thống Donald Trump được cho sẽ gây tổn hại lâu dài đến vị thế của Washington như một điểm đến đầu tư đáng tin cậy. “Đợt bán tháo cổ phiếu ồ ạt tại Mỹ trong tháng 3 đã xóa sạch mọi mức tăng trưởng mà Phố Wall đạt được sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ cuối tháng 11 năm ngoái”, CNN nhận định.

HÀ PHƯƠNG