Các CEO dầu khí châu Âu cảnh báo nguy cơ thiếu sản lượng vào năm 2026

Lập luận “không thể dư cung” từ các CEO năng lượng châu Âu

Tại Hội nghị năng lượng ADIPEC diễn ra ở Abu Dhabi đầu tuần này, một loạt lãnh đạo các tập đoàn dầu khí lớn nhất châu Âu đã đồng loạt đặt dấu hỏi về những dự báo cho rằng, thị trường dầu mỏ toàn cầu sẽ rơi vào tình trạng dư cung trong năm tới. Thay vì tin vào một bức tranh ảm đạm, họ đưa ra quan điểm ngược lại, tăng trưởng nhu cầu đang cao hơn khả năng cung ứng, trong khi đầu tư sản xuất đã suy giảm kéo dài suốt hơn một thập kỷ.

Giám đốc điều hành Eni, ông Claudio Descalzi, là người phát biểu thẳng thắn nhất: “Tôi không nghĩ rằng chúng ta sẽ rơi vào tình trạng dư thừa nguồn cung vào năm 2026”. Theo ông, những dự báo cho thấy thị trường dầu có thể dư thừa vài triệu thùng mỗi ngày là chưa phản ánh đúng thực tế nền tảng của ngành, vốn đang thiếu đầu tư trầm trọng.

Descalzi cho biết, trong 12 năm qua, ngành dầu khí đã đầu tư vào thăm dò và khai thác ít hơn một nửa so với mức cần thiết để duy trì tốc độ tăng sản lượng. Điều này tạo ra độ trễ lớn trong chuỗi cung ứng nhiên liệu hóa thạch, một khi thiếu hụt xảy ra, sẽ không thể bù đắp nhanh chỉ trong 1-2 năm. “Nhu cầu đang tăng, nhưng chúng ta lại không có đủ nguồn cung và không đủ đầu tư”, ông Descalzi nhấn mạnh.

Cùng quan điểm đó, lãnh đạo TotalEnergies Patrick Pouyanne lưu ý rằng, nhu cầu dầu toàn cầu vẫn tăng đều khoảng 1% mỗi năm, một mức tưởng nhỏ nhưng tương đương gần 1 triệu thùng/ngày. Pouyanne thừa nhận Trung Quốc, thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới, đã giảm một nửa tốc độ tăng trưởng so với 5 năm trước, nhưng thay vào đó Ấn Độ đang nổi lên như động lực mới. Đây là một thị trường đông dân, tăng trưởng cao và còn nhiều dư địa tiêu thụ năng lượng hóa thạch.

Một yếu tố khác mà các CEO đặc biệt nhấn mạnh là chính sách điều tiết nguồn cung của Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC). Theo Pouyanne, OPEC đang nới lỏng dần công suất từ các cắt giảm trước đó, nhưng sự phục hồi này không đủ mạnh để tạo ra dư thừa kéo dài. Ông cảnh báo: “Chúng ta có thể đối mặt với một giai đoạn giá thấp, đầu tư giảm, công suất dự phòng ít đi và rồi giá sẽ tăng trở lại”.

Giám đốc điều hành BP, ông Murray Auchincloss, bổ sung một chi tiết quan trọng, tăng trưởng nguồn cung dầu ngoài nhóm OPEC+, vốn là lực đẩy chính cho sản lượng toàn cầu hai năm qua, đang chạm trần và có thể suy giảm từ tháng 4/2026. 

“Chúng tôi cho rằng, sự gia tăng sản lượng sẽ kết thúc vào khoảng tháng 2, 3 hoặc 4. Sau đó, nhiều khả năng sản lượng ngoài OPEC+ sẽ đi ngang hoặc giảm”, ông Murray Auchincloss nhận định,

Như vậy, cả 3 lãnh đạo của Eni, TotalEnergies và BP đều cho rằng, thế giới không bước vào một chu kỳ dư cung kéo dài, mà đang trong giai đoạn rủi ro kép nhu cầu chưa giảm, nhưng đầu tư mới chưa đủ, còn tăng trưởng sản lượng ngoài OPEC+ đang suy yếu. Kết luận của họ không phải lạc quan hóa giá dầu, mà là cảnh báo về sự thiếu bền vững nếu ngành dầu khí tiếp tục bị cắt đầu tư trong khi tiêu thụ vẫn mở rộng.

Khi OPEC và IEA nhìn thị trường theo hai hướng khác nhau

Trong khi các tập đoàn năng lượng tư nhân đưa ra cảnh báo ngược lại, OPEC, tổ chức có ảnh hưởng lớn nhất tới nguồn cung dầu toàn cầu, lại đưa ra dự báo tương đối cân bằng hơn. Theo OPEC, thị trường năm 2026 sẽ không dư thừa đáng kể, do nhu cầu tiếp tục tăng nhưng tốc độ mở rộng sản lượng ngoài OPEC+ đang chậm lại rõ rệt.

Điều này khác xa với cảnh báo của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA). Tháng trước, IEA công bố báo cáo cho rằng thị trường có thể dư thừa tới 4 triệu thùng/ngày trong năm 2026 - một con số lớn tới mức có thể gây áp lực giảm giá dầu kéo dài và làm suy yếu động lực đầu tư mới. Các dự báo của IEA vốn thường gây tranh cãi, bởi cơ quan này có xu hướng đánh giá cao tốc độ dịch chuyển sang năng lượng sạch và thấp hóa cầu dầu truyền thống.

Trái ngược với IEA, khảo sát của Reuters với giới phân tích thị trường dầu mỏ hồi tháng 9 chỉ cho thấy, dư cung khoảng 1,6 triệu thùng/ngày, thấp hơn nhiều so với mức IEA đưa ra và thậm chí còn được cho là “hấp thụ được” nếu xảy ra một cú sốc đầu tư, thiếu hụt địa chính trị hay gián đoạn tại các nước sản xuất lớn.

Yếu tố quyết định cuối cùng đối với cán cân cung, cầu vẫn là OPEC+. BP cho rằng, biến số lớn nhất của năm 2026 sẽ không nằm ở nhu cầu, mà ở việc OPEC+ có giữ nguyên hoặc thay đổi mức cắt giảm tự nguyện hiện nay. Ngoài ra, Trung Quốc, quốc gia nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới, cũng là một biến số, nếu tiếp tục tích trữ dầu quy mô lớn để đảm bảo an ninh năng lượng, thị trường có thể mất thêm vài triệu thùng/ngày khỏi nguồn cung lưu thông.

CEO BP Auchincloss nhấn mạnh thêm rằng, ngành dầu khí hiện buộc phải tìm đến các khu vực tăng trưởng sản lượng mới, đặc biệt tại Trung Đông và Bắc Phi. 

“Ngành này phải mở rộng tại Abu Dhabi, Iraq và Libya nếu muốn đáp ứng mức tăng nhu cầu hiện tại”, ông Auchincloss nói. Đây không phải là lời kêu gọi đầu tư ồ ạt, mà là chỉ ra thực tế: Những khu vực còn dư địa sản xuất phần lớn đều nằm tại các quốc gia thành viên OPEC hoặc liên quan về chính sách với OPEC+.

Từ đó, có thể thấy sự phân cực trong các dự báo về dầu mỏ hiện nay không chỉ đến từ bài toán thống kê, mà còn từ khác biệt về góc nhìn. IEA đặt trọng tâm vào xu hướng năng lượng sạch và điện khí hóa, nên cho rằng nhu cầu dầu sẽ sớm đạt đỉnh.

OPEC quan sát theo hướng cung ứng, lo ngại thừa ít, thiếu nhiều, ưu tiên duy trì giá ổn định. Các CEO dầu khí cảnh báo rủi ro từ việc cắt giảm đầu tư trước khi nhu cầu thật sự suy giảm.

Câu hỏi lớn nhất của giai đoạn 2025-2026 không còn là “giá dầu sẽ bao nhiêu” mà là “thị trường có đang tự làm mất động lực đầu tư quá sớm hay không”. Điều đó có nghĩa, nếu dư cung đúng như kịch bản IEA, thế giới sẽ chứng kiến giá thấp, chi phí nhiên liệu giảm và áp lực chuyển dịch sang năng lượng sạch nhanh hơn. Nhưng nếu ngược lại, thiếu cung vì đầu tư cạn, thì giá dầu có thể quay lại quỹ đạo tăng mạnh, giống các chu kỳ năm 2007, 2011 và 2022.

Trong bối cảnh các chính phủ, đặc biệt ở châu Âu, đang siết tài chính đối với nhiên liệu hóa thạch, những cảnh báo được đưa ra tại ADIPEC đặt ra một câu hỏi đáng chú ý. Liệu thị trường năng lượng có đang đánh giá thấp vai trò của dầu trong giai đoạn chuyển đổi và nếu cầu không giảm nhanh như kỳ vọng, ai sẽ là người trả giá cho khoảng trống đầu tư?