Mức đầu tư năng lượng toàn cầu năm 2025 đạt kỷ lục

Năng lượng sạch chiếm ưu thế

Theo báo cáo mới công bố ngày 6/6 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), tổng đầu tư vào lĩnh vực năng lượng trong năm 2025 dự kiến sẽ đạt mức kỷ lục 3.300 tỷ USD. Đây là một bước tiến lớn phản ánh xu hướng chuyển dịch mạnh mẽ sang các nguồn năng lượng sạch, bền vững và thân thiện với môi trường.

Năng lượng tái tạo được nhiều nhà đầu tư quan tâm. Ảnh: Reuters

Cụ thể, báo cáo thường niên World Energy Investment của IEA cho thấy, trong tổng số 3.300 tỷ USD nói trên, khoảng 2.200 tỷ USD, sẽ được dành cho các công nghệ năng lượng sạch. Bao gồm trong đó là các lĩnh vực then chốt như năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió), điện hạt nhân và hệ thống lưu trữ năng lượng. Con số này cao gấp đôi so với mức đầu tư dự kiến cho nhiên liệu hóa thạch, cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt của thị trường và các nhà đầu tư về phía những giải pháp năng lượng xanh.

Giám đốc điều hành IEA, ông Fatih Birol, nhận định: "Dù môi trường kinh tế và thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, dẫn đến tâm lý chờ đợi ở một số nhà đầu tư khi phê duyệt dự án mới, phần lớn các dự án năng lượng hiện hành vẫn tiếp tục triển khai ổn định. Đây là dấu hiệu tích cực phản ánh độ vững chắc và triển vọng dài hạn của ngành năng lượng sạch".

Trong nhóm năng lượng sạch, điện mặt trời nổi lên là lĩnh vực nhận được sự quan tâm lớn nhất từ các nhà đầu tư. Dự báo cho thấy, riêng mảng điện mặt trời sẽ thu hút khoảng 450 tỷ USD đầu tư trong năm 2025, con số cao nhất trong số các lĩnh vực năng lượng riêng lẻ. Đây là minh chứng cho sự trưởng thành về công nghệ, tính khả thi về kinh tế và tiềm năng mở rộng quy mô nhanh chóng của năng lượng mặt trời trên toàn cầu.

Song hành với đó, đầu tư vào công nghệ lưu trữ năng lượng, đặc biệt là pin, cũng chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc, dự kiến đạt khoảng 66 tỷ USD vào năm 2025. Dù vẫn thấp hơn nhiều so với đầu tư vào điện mặt trời và gió, nhưng đây là tín hiệu rõ ràng cho thấy giới đầu tư đang dần nhận ra vai trò then chốt của pin trong hệ sinh thái năng lượng tương lai.

Pin lưu trữ giúp giải quyết bài toán gián đoạn nguồn cung đặc trưng của năng lượng tái tạo, khi nắng và gió không phải lúc nào cũng ổn định. Nhờ pin, điện có thể được tích trữ vào thời điểm nguồn cung dư thừa và xả ra trong giai đoạn cao điểm, đảm bảo độ ổn định cho lưới điện. Trong bối cảnh điện tái tạo đang bùng nổ, sự phát triển song song của hệ thống lưu trữ là điều kiện tiên quyết để đảm bảo hiệu quả và độ tin cậy trong vận hành.

Đầu tư vào dầu khí chững lại

Trái ngược với dòng tiền mạnh mẽ đổ vào năng lượng sạch, lĩnh vực dầu khí đang chứng kiến sự sụt giảm đầu tiên kể từ đại dịch Covid-19. Theo dự báo, đầu tư thượng nguồn (upstream) trong ngành dầu mỏ sẽ giảm 6% vào năm 2025. Nguyên nhân chính là kỳ vọng giá dầu duy trì ở mức thấp hơn và nhu cầu dài hạn không còn tăng mạnh như trước.

Điều này phản ánh sự thay đổi trong kỳ vọng của thị trường: Khi các chính phủ đẩy mạnh chính sách giảm phát thải, các doanh nghiệp năng lượng cũng phải tính toán lại chiến lược đầu tư, dần dịch chuyển khỏi những tài sản carbon cao và kém linh hoạt trong tương lai.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng sự suy giảm này không phải là dấu hiệu tiêu cực đối với ngành năng lượng nói chung. Ngược lại, đó là tín hiệu cho thấy một thị trường đang tiến hóa, theo hướng bền vững hơn, tập trung vào những công nghệ mới và phù hợp với mục tiêu khí hậu toàn cầu.

Lưới điện, mắt xích cần được đầu tư nhiều hơn

Mặc dù đầu tư vào phát điện đang tăng mạnh, IEA cảnh báo rằng chi tiêu cho hạ tầng lưới điện, với mức trung bình 400 tỷ USD mỗi năm hiện vẫn thấp hơn đáng kể so với nhu cầu thực tế. Nếu không được điều chỉnh, sự thiếu hụt đầu tư vào hệ thống truyền tải và phân phối điện có thể ảnh hưởng đến an ninh năng lượng, đặc biệt trong bối cảnh điện tái tạo phát triển nhanh chóng và yêu cầu một mạng lưới linh hoạt, hiện đại.

Để đảm bảo an toàn năng lượng về lâu dài, đầu tư cho lưới điện cần tăng lên gần ngang bằng với chi phí cho phát điện vào đầu những năm 2030. Tuy nhiên, việc mở rộng lưới điện hiện đang bị cản trở bởi thủ tục pháp lý rườm rà và chuỗi cung ứng bị hạn chế, đặc biệt là đối với máy biến áp và dây cáp.

Việc đẩy nhanh cải cách thể chế và đầu tư vào năng lực sản xuất thiết bị lưới điện là nhiệm vụ cần thiết trong giai đoạn tới. Đây không chỉ là trách nhiệm của chính phủ mà còn là cơ hội cho khu vực tư nhân tham gia sâu hơn vào hạ tầng năng lượng trọng yếu.

Mặc dù tổng thể đầu tư năng lượng toàn cầu đang gia tăng, báo cáo của IEA cũng cho thấy sự phân hóa đáng kể giữa các khu vực. Trong khi các nước phát triển và Trung Quốc đang đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng và công nghệ năng lượng sạch, nhiều nền kinh tế đang phát triển vẫn gặp khó khăn trong việc huy động vốn cho lĩnh vực này.

Trung Quốc hiện chiếm gần một phần ba tổng đầu tư vào năng lượng sạch toàn cầu, đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy quy mô và hạ giá thành công nghệ. Quốc gia này không chỉ là nhà sản xuất lớn nhất thế giới về tấm pin mặt trời và thiết bị lưu trữ, mà còn đang triển khai hàng loạt dự án điện gió và điện hạt nhân quy mô lớn trong nước.

Việc Trung Quốc dẫn đầu cũng mở ra cơ hội hợp tác khu vực và toàn cầu, đặc biệt là trong lĩnh vực chuyển giao công nghệ, hỗ trợ tài chính và phát triển chuỗi cung ứng năng lượng xanh. Đây là xu thế cần được các tổ chức đa phương và khu vực tư nhân tiếp tục khai thác trong thời gian tới, để đảm bảo tính bao trùm và công bằng trong quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu.