Israel ký kết thỏa thuận thương mại nông nghiệp với Hoa Kỳ

Ngày 21/12/2025, Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã từ chối yêu cầu miễn thuế hoàn toàn cho Israel và mức thuế đối ứng với hàng xuất khẩu 15% vẫn được giữ nguyên. Theo nội dung hiệp định hiện đang được hoàn thiện, Hoa Kỳ sẽ áp thuế chung đối với hàng xuất khẩu của Israel ở mức 15%, giảm so với mức 17% được đề xuất ban đầu, nhưng cao hơn mức thuế tối thiểu 10% mà Israel đã yêu cầu.

Theo các quan chức Israel cho biết, chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã đồng ý vào phút chót với một số yêu cầu của Israel về việc giảm thuế quan đáng kể đối với hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ, bao gồm cả việc miễn thuế cho hàng trăm sản phẩm, nhưng không giảm mức thuế quan tổng thể xuống mức mà Israel mong muốn. Yêu cầu của Israel về việc giảm thuế xuống mức thấp nhất tương tự mà Hoa Kỳ áp dụng cho một số quốc gia khác đã bị từ chối.

Các quyết định về thuế quan dự kiến ​​sẽ được Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ chính thức công bố vào cuối tháng 12/2025, khi Washington tiến hành hoàn tất các thỏa thuận thuế quan sửa đổi với một số đối tác thương mại, bao gồm cả Israel. Thông báo này được đưa ra sau các cuộc đàm phán trước đó giữa Hoa Kỳ và Israel về thuế quan nông sản, trong đó, nhiều sản phẩm nông nghiệp của Hoa Kỳ nhập khẩu vào Israel được miễn thuế, trong khi Israel được hoãn 10 năm trước khi chế độ miễn thuế hoàn toàn có hiệu lực nhằm bảo vệ nông dân trong nước.

Các nhà đàm phán Israel thuộc Bộ Kinh tế và Công nghiệp cùng đại diện thương mại nước này tại Hoa Kỳ đã nỗ lực thúc đẩy việc hướng tới mục tiêu cao nhất giảm mức thuế quan tối đa từ 17% xuống 10% để duy trì vị thế cạnh tranh của Israel. Trước khi chính quyền của Tổng thống Donald Trump áp đặt thuế quan, Israel là một trong số ít các quốc gia ngoài châu Mỹ có hiệp định thương mại tự do toàn diện với Hoa Kỳ. Một quan chức kinh tế cấp cao của Israel cho biết, ở giai đoạn này, Tổng thống Donald Trump dường như không muốn giảm mức thuế quan chung xuống dưới 15%, trong khi Washington khăng khăng rằng mức thuế quan chung phải được áp dụng đồng đều. Quan chức này cho rằng, ông Donald Trump có thể đang dành những nhượng bộ sâu hơn cho một thỏa thuận khu vực rộng lớn hơn liên quan đến Israel, Ả-rập Xê-út và các quốc gia khác, có thể gắn liền với các thỏa thuận bình thường hóa quan hệ ngoại giao mở rộng ở khu vực Trung Đông.

Mặc dù không đạt được việc giảm ngay lập tức mức thuế quan chung xuống 10%, đoàn đàm phán của Israel do Trưởng đoàn Yfat Alon Perel và Đại diện thương mại tại Hoa Kỳ Yoav Seidel dẫn đầu đã bày tỏ sự tin tưởng rằng thỏa thuận cuối cùng, dự kiến ​​đạt được trong tháng 12/2025 này, sẽ bao gồm các miễn trừ rộng rãi cho hàng trăm sản phẩm cụ thể. Theo các điều khoản thuế quan an ninh quốc gia của Hòa, được gọi là Mục 232, Israel dự kiến ​​sẽ nhận được các miễn trừ thuế bất thường đối với các phụ tùng máy bay và linh kiện ô tô - những lĩnh vực mà Israel có năng lực công nghiệp đáng kể - cũng như đối với các kim loại được bao gồm trong thỏa thuận rộng lớn hơn.

Israel cũng sẽ được miễn thuế đối với chất bán dẫn và dược phẩm generic, mặc dù các quyết định cuối cùng của Hoa Kỳ về thuế quan trong các lĩnh vực đó vẫn đang tạm thời treo lại chờ xử lý. Ngoài ra, phía Hoa Kỳ dự định công bố Phụ lục 3 của biểu thuế quan, một danh sách gồm khoảng 150 danh mục  bao gồm khoảng 1.900 dòng thuế, trong đó các quốc gia có thể được miễn thuế trong các cuộc đàm phán thương mại. Israel, cùng với một số nền kinh tế lớn của châu Âu, sẽ được đưa vào danh sách đó. Các danh mục sản phẩm được miễn thuế dự kiến ​​bao gồm hóa chất và khoáng sản, thực phẩm và sản phẩm nông nghiệp, phụ tùng ô tô và máy bay, dược phẩm, vitamin và kim loại.

Các nước thuộc Liên minh châu Âu cho đến nay đã được miễn thuế ở khoảng 80 danh mục nhóm hàng như vậy. Theo thỏa thuận mới phát sinh giữa Israel và Hoa Kỳ, Israel dự kiến ​​sẽ được miễn thuế đối với 120 - 140 danh mục nhóm hàng. Danh sách chính xác sẽ được hoàn thiện trước thời điểm cuối năm 2025. Các quan chức Israel cũng cho biết thêm, việc miễn thuế rộng rãi này sẽ giúp duy trì vị thế ưu đãi của Israel so với các thị trường khác và hỗ trợ sản xuất trong nước với tư cách là nhà cung cấp chiến lược cho Hoa Kỳ. Tuy nhiên, mục tiêu chính đáng cuối cùng của Israel là nhằm giảm thuế quan chung từ 15% xuống 10% và cuối cùng là xuống 0% vẫn đang được xem xét. Mục tiêu tối thượng là giảm thuế quan chung xuống 10% và trong tương lai loại bỏ hoàn toàn. Phía Israel hy vọng, tiến trình bình thường hóa khu vực mà Hoa Kỳ đang thúc đẩy bao gồm Ả-rập Xê-út và Indonesia trong Hiệp định hòa bình Abraham mở rộng tại khu vực Trung Đông với các nước thuộc thế giới Hồi giáo, trước cuộc bầu cử của Israel vào mùa thu năm tới, sẽ củng cố triển vọng tiếp cận hoàn toàn miễn thuế cho Israel. Một bước đột phá như vậy có thể tạo ra cú hích lớn cho ngành sản xuất của Israel và nền kinh tế nước này.

Israel và Hoa Kỳ đã ký Hiệp định Thương mại tự do vào năm 1985. Theo hiệp định này, Hoa Kỳ và Israel đã thực hiện giảm thuế quan theo từng giai đoạn, cuối cùng dẫn đến việc gần như loại bỏ hoàn toàn thuế quan đối với hàng hóa sản xuất vào năm 1995. Tuy nhiên, hiệp định vẫn cho phép Mỹ và Israel duy trì một số hạn chế nhập khẩu và thuế quan, như hạn chế định lượng và phí đối với các sản phẩm nông nghiệp, chủ yếu để bảo vệ sản xuất trong nước và an ninh lương thực. Danh sách các sản phẩm nông nghiệp hiện vẫn đang chịu thuế nhập khẩu bảo hộ cũng bao gồm táo, lê, hồng, hạnh nhân, khoai tây, cà chua, đậu phộng, hummus, ngô chế biến và rau đông lạnh.

Trong nhiều thập kỷ qua, mức thuế đối với hàng hóa Israel xuất khẩu sang Hoa Kỳ là 0%, theo như Hiệp định thương mại tự do song phương giữa hai bên ky năm 1985. Nhưng vào đầu tháng 4/2025, Tổng thống Donald Trump đã gây bất ngờ cho thị trường toàn cầu khi công bố một loạt các loại thuế mới đối với hàng nhập khẩu từ nhiều quốc gia, bao gồm cả Israel. Thời gian gần đây, các quan chức Israel đã tăng cường nỗ lực thuyết phục Bộ Thương mại Hoa Kỳ giảm đáng kể mức thuế đề xuất ban đầu được ấn định ở mức 17% và thay vào đó phê duyệt mức thuế vừa phải hơn trong khoảng 10 - 12%. Con số 17% ban đầu được đưa ra dựa trên các tính toán liên quan đến thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ với Israel. Mặc dù thấp hơn mức thuế áp đặt lên một số quốc gia, trong một số trường hợp vượt quá 20%, nhưng nó vẫn cao hơn mức tối thiểu 10% được áp dụng tạm thời cho hầu hết các quốc gia sau khi các mức thuế mới được công bố. Kể từ đầu tháng 8/2025, Hoa Kỳ đã tạm thời áp thuế 15% đối với khoảng 70% hàng xuất khẩu của Israel sang Mỹ. Từ ngày 02 tháng 4 đến đầu tháng 8/2025, mức thuế này ở mức 10%, tương tự như mức thuế đối ứng được áp dụng rộng rãi trong giai đoạn đầu của chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump.

Các nhà đàm phán Israel, bao gồm Bộ trưởng Kinh tế và Công nghiệp Nir Barkat, Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich và cố vấn kinh tế của Thủ tướng Benjamin Netanyahu kiêm người đứng đầu Hội đồng Kinh tế Quốc gia - Giáo sư Avi Simhon đã đưa ra các lập luận về việc giảm đáng kể mức thuế. Các lập luận nhấn mạnh vị thế của Israel là “một trong những người bạn thân thiết nhất của Mỹ” và những thách thức an ninh hiện tại. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu được cho là đã trực tiếp nêu vấn đề này với Tổng thống Donald Trump trong các cuộc đàm phán gần đây. Đại diện thương mại của Israel tại Hoa Kỳ-ông Yoav Seidel trong các cuộc đàm phán tại Washington trước đó thông tin, các cuộc đàm phán với chính quyền Hoa Kỳ đang gần kết thúc và có lý do để tin rằng Israel sẽ đạt được một thỏa thuận thuế quan tốt với Hoa Kỳ, thấp hơn đáng kể so với 17%.

Cơ cấu thuế quan hiện hành của Hoa Kỳ khác nhau tùy theo lĩnh vực và áp dụng rộng rãi cho tất cả các mặt hàng nhập khẩu, bao gồm cả hàng từ Israel: nhôm, thép và đồng chịu mức thuế thống nhất 50%; ô tô, xe tải và phụ tùng ô tô chịu mức 25%; và các sản phẩm gỗ bị đánh thuế từ 10% đến 25%. Ngày 01/4/2025, một ngày trước khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump công bố mức thuế quan, Chính phủ Israel đã phản ứng khẩn cấp với việc Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich đột ngột tuyên bố bãi bỏ một số mức thuế quan đối với hàng nông sản của Hoa Kỳ được nhập khẩu vào Israel. Tuy nhiên, động thái đó chỉ áp dụng cho một số lượng sản phẩm hạn chế nhất định có trị giá vài chục triệu đôla.

Gần đây nhất, vào ngày 03/12/2025, tại Jerusalem, Bộ trưởng Kinh tế và Công nghiệp Israel, ông Nir Barkat đã ký một Thỏa thuận Thương mại nông nghiệp với người đồng cấp là Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, ông Jamison Greer. Theo thỏa thuận này, Israel sẽ miễn thuế hoàn toàn cho khoảng 300 mặt hàng thực phẩm và nông sản của Hoa Kỳ, một số được áp dụng ngay lập tức và một số khác được thực hiện dần dần trong thập kỷ tới, hướng tới việc miễn thuế hoàn toàn đối với hàng nông sản nhập khẩu từ Hoa Kỳ và loại bỏ các rào cản thương mại.

Hạn ngạch bảo hộ tăng dần đến năm 2035

Theo đó, bắt đầu từ ngày 01/01/2026, Israel sẽ miễn thuế cho khoảng 300 mặt hàng thực phẩm và nông nghiệp của Mỹ, bao gồm thịt bò, gia cầm, sản phẩm sữa, trái cây, rau tươi và đông lạnh, dầu ăn và trái cây. Nguyên nhân dẫn đến động thái này là lời hứa của Thủ tướng Benjamin Netanyahu trong chuyến thăm Nhà Trắng hồi tháng 4 đầu năm 2025.

Tại đó, ông Benjamin Netanyahu tuyên bố trực tiếp Israel sẽ xóa bỏ tất cả thuế quan đối với hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ. Lời hứa này sau đó đã vấp phải sự phản đối từ giới vận động hành lang nông nghiệp và cuối cùng một thỏa hiệp đã được đưa ra. Thay vì mở cửa hoàn toàn thị trường, Israel sẽ trợ cấp việc mua lúa mì từ Hoa Kỳ. Phía Hoa Kỳ đã nhanh chóng chấp nhận đề nghị này. Thuế quan đối với phần lớn các sản phẩm sẽ có hiệu lực ngay lập tức vào ngày 1/1 và một số sẽ tăng dần trong thời gian tới. Để bảo vệ nông dân địa phương, 28 sản phẩm nông nghiệp nhạy cảm, như trứng tươi, phô mai, táo, lê, mật ong, sữa bột, thịt gà đông lạnh và rượu vang, sẽ tiếp tục được bảo hộ đến năm 2035. Hạn ngạch nhập khẩu của các sản phẩm này sẽ tăng dần khoảng 2,5% mỗi năm và đạt mức thuế 0% vào cuối giai đoạn chuyển tiếp. Ngoài ra, Israel cũng đồng ý trợ cấp nhập khẩu lúa mì từ Mỹ như một phần của thỏa thuận. Một mặt, Hoa Kỳ sẽ có được quyền tiếp cận thị trường Israel tốt hơn nhiều; mặt khác, nông dân Israel và ngành nông nghiệp Israel sẽ trở nên mạnh mẽ hơn. Tổng cục phó Tổng cục Ngoại thương Bộ Kinh tế và Công nghiệp - bà Yifat Alon Perel cho biết, hầu hết các mặt hàng nông sản nhập khẩu từ Mỹ đã được miễn thuế tại Israel.

Hiện tại, chưa đến 1% hàng nhập khẩu từ Mỹ vào Israel không thuộc diện thuế 0%. Điều này có nghĩa là, theo thỏa thuận, 28 sản phẩm nông nghiệp đã được loại trừ và các biện pháp bảo hộ theo bậc thang đã được thiết lập cho nông dân Israel cho đến năm 2035. Bản ghi nhớ pháp lý do Bộ Kinh tế và Công nghiệp Israel công bố duy trì hạn ngạch nhập khẩu đối với pho mát, táo, lê, mật ong, sữa bột, gà thịt đông lạnh, rượu vang, và nhiều mặt hàng khác. Hạn ngạch sẽ tăng dần khoảng 2,5% mỗi năm, theo tỷ lệ tăng dân số, và chỉ đến cuối năm 2035, thuế quan mới giảm xuống bằng không. Theo quan điểm của Bộ Kinh tế và Công nghiệp, đây là những sản phẩm vừa nhạy cảm về kinh tế vừa nhạy cảm về an ninh, vì một số trong số chúng đến từ các khu vực biên giới phía bắc và xung quanh Gaza. Theo các nguồn tin ở Israel, không có quốc gia nào trên thế giới cho người Mỹ tiếp cận thị trường nông nghiệp dễ dàng như vậy và Hoa Kỳ hiểu tầm quan trọng của bước tiến khổng lồ mà Israel đã thực hiện.

Sự ưu đãi mà Israel nhận được từ Hoa Kỳ

Để đổi lấy việc bảo hộ ngành nông nghiệp, Israel đã cam kết trợ cấp vận chuyển lúa mì mua từ Hoa Kỳ. Đây là một động thái từng bị Bộ Tài chính nước này phản đối mạnh mẽ, nhưng điều đó có thể chủ yếu mang giá trị biểu tượng: lúa mì Hoa Kỳ đắt hơn và chất lượng thấp hơn so với lúa mì từ các nguồn cung cấp khác ở Đông Âu và chưa rõ thị trường Israel sẽ thực sự tiêu thụ lượng nhập khẩu này từ Hoa Kỳ đến mức nào. Chi phí trợ cấp ước tính lên đến hàng chục triệu NIS (theo tỷ giá hiện tại 1 USD= 3,2NIS) mỗi năm. Kế hoạch áp thuế của Tổng thống Donald Trump được công bố vào tháng 4 đầu năm nay, như một phần của cái được gọi là Ngày giải phóng. Israel là quốc gia đầu tiên đến Washington để thảo luận về vấn đề này. Mức thuế áp đặt lên Israel, ban đầu là 17% và sau đó là 15%, đã làm các quan chức Israel thất vọng, do phía Israel kỳ vọng ở mức 10% là một con số sẽ mang lại lợi thế cạnh tranh.

Động thái trên của Chính phủ Israel nhằm mục đích mở cửa thị trường cho đa dạng hóa cạnh tranh, tăng cường nhập khẩu và giúp giảm giá tiêu dùng, đồng thời cam kết không gây tổn hại đến các ngành nông nghiệp trong nước. Bộ trưởng Kinh tế Nir Barkat cho biết thỏa thuận mới là một bước tiến quan trọng hướng tới việc giảm chi phí sinh hoạt ở Israel và tăng cường mối quan hệ chiến lược với Hoa Kỳ - đối tác kinh tế và chính trị quan trọng nhất của Israel. Thỏa thuận về Thương mại Nông nghiệp (ATAP), thay thế thỏa thuận tạm thời từ năm 2004, tạo ra một khuôn khổ rõ ràng và lâu dài cho quan hệ thương mại giữa hai nước. Thỏa thuận Thương mại Nông nghiệp được ký kết trong bối cảnh Israel đang thảo luận đàm phán với chính quyền của Tổng thống Donald Trump về việc giảm thuế quan đối với hàng xuất khẩu của Israel, loại bỏ các rào cản thương mại và mở rộng các ưu đãi theo ngành hàng vào Hoa Kỳ.

Sau khi Tổng thống Donald Trump tăng mạnh thuế nhập khẩu vào thị trường Hoa Kỳ hồi đầu năm nay, hầu hết hàng hóa xuất khẩu của Israel sang Mỹ đều phải chịu thuế suất 15%, ngoại trừ dược phẩm và chất bán dẫn. Điều này xảy ra sau khi nỗ lực của Thủ tướng Benjamin Netanyahu hồi tháng 4 nhằm miễn trừ Israel khỏi chế độ thuế quan mới ảnh hưởng đến hàng hóa từ hơn 90 quốc gia đã thất bại. Hiện tại, khoảng 70% hàng hóa xuất khẩu của Israel sang Hoa Kỳ phải chịu thuế suất mới. Các công ty Israel, vốn được hưởng quyền tiếp cận thị trường Hoa Kỳ bằng miễn thuế kể từ năm 1985 nhờ Hiệp định thương mại tự do, đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi chế độ thuế quan mới khi đột ngột phải chịu mức thuế 15%. Doanh nghiệp Israel đã mất khả năng cạnh tranh không chỉ so với các công ty Hoa Kỳ mà còn so với công ty của các quốc gia khác có mức thuế thấp hơn và Israel rất hy vọng sẽ khắc phục được điều đó.

Israel coi Thỏa thuận Thương mại Nông nghiệp là bước chuẩn bị cho việc ký kết một Hiệp định Thương mại toàn diện về hàng hóa với Mỹ nhằm giảm thêm mức thuế 15% áp đặt lên hàng xuất khẩu của Israel. Vừa qua, Israel đã đàm phán tích cực và rõ ràng là muốn quay trở lại mức thuế 0% và miễn thuế cho tất cả hàng xuất khẩu của nước này sang Hoa Kỳ, nhưng hiện tại điều đó là khó khả thi. Do vậy, Israel kỳ vọng về một thỏa thuận ưu đãi cho một số sản phẩm trong ngành hàng xuất khẩu của Israel vào thị trường lớn ở Bắc Mỹ. Hoa Kỳ là đồng minh thân cận nhất và là đối tác thương mại lớn nhất của Israel. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Israel sang Hoa Kỳ lên tới 17,3 tỷ USD, xuất khẩu dịch vụ sang thị trường này đạt tổng cộng 16,7 tỷ USD; trong khi đó, nhập khẩu hàng hóa từ Hoa Kỳ vào Israel đạt 9,3 tỷ USD và nhập khẩu dịch vụ từ thị trường này đạt 4,8 tỷ USD. Mức thuế 15% của Hoa Kỳ chủ yếu ảnh hưởng đến nhóm hàng xuất khẩu của Israel như nhựa, hóa chất và thiết bị y tế.

Ông Ron Tomer, Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất Israel, hoan nghênh việc mở rộng quan hệ với Hoa Kỳ nhưng kêu gọi chính phủ Israel tiếp tục hợp tác với chính quyền Tổng thống Donald Trump để cải thiện điều kiện xuất khẩu cho Israel. Israel vẫn chưa đạt được mục tiêu tổng quát là giảm thuế quan xuống dưới ngưỡng 15% nhưng hy vọng hàng xuất khẩu của Israel sẽ được miễn thuế ở nhiều ngành công nghiệp khác nhau và sẽ có lợi thế. Thỏa thuận Thương mại Nông nghiệp bao gồm việc miễn trừ một số hạn ngạch gây bất lợi cho một số ngành công nghiệp trong nước, các Bộ Kinh tế và Công nghiệp, Bộ Nông nghiệp và An ninh Lương thực sẽ tiếp tục làm việc phối hợp chặt chẽ để tạo ra các ưu đãi và trợ cấp cho các ngành công nghiệp đó nhằm bù đắp những bất lợi về cạnh tranh.

Israel dỡ bỏ thuế quan bảo vệ sản xuất nội địa nhạy cảm để đổi lấy lời hứa giảm thuế quan đối với hàng xuất khẩu của Israel sang Hoa Kỳ. Theo ông Lior Levy, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Thực phẩm Israel, bất kỳ động thái nào hướng tới thị trường mở cửa đều cần đi kèm với một kế hoạch trách nhiệm quốc gia đối với ngành công nghiệp và an ninh lương thực của Israel, bao gồm hỗ trợ của chính phủ, các giai đoạn chuyển tiếp và cơ chế kiểm soát.

Trong khi đó, Tổng thư ký Liên đoàn Nông dân Israel-ông Uri Dorman cảnh báo, Thỏa thuận Thương mại Nông nghiệp gây tổn hại nghiêm trọng đến một số lĩnh vực nông nghiệp và đặt ra thách thức đáng kể đối với ngành nông nghiệp trong nước, đặc biệt là sản phẩm của nông dân dọc biên giới phía bắc với Syria, Lebanon và khu vực Gaza, do đây những nơi đã chịu thiệt hại và mất mát lớn sau hai năm chiến tranh. Hoa Kỳ bảo vệ ngành nông nghiệp bản địa của mình bằng cách tăng thuế quan, trong khi chính phủ Israel lại hành động ngược lại và cho phép nhập khẩu các sản phẩm thực phẩm là một phần của an ninh lương thực Israel và duy trì an ninh quốc gia.

Bộ Kinh tế và Công nghiệp Israel đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và An ninh Lương thực trình Thủ tướng Benjamin Netanyahu xây dựng một kế hoạch hỗ trợ quốc gia cho ngành nông nghiệp. Kế hoạch này bao gồm đầu tư vào các giải pháp đổi mới, công nghệ tiên tiến và trí tuệ nhân tạo, nhằm mục đích nâng cao hiệu quả sản xuất và cải thiện khả năng phục hồi cũng như tính cạnh tranh của nông nghiệp Israel trong những năm tới.