Khuyến khích doanh nghiệp tham gia chống hàng giả

Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử và chuỗi cung ứng mở toàn cầu đang khiến hàng giả, hàng nhái len lỏi trong xã hội ngày càng tinh vi. 6 tháng đầu năm 2025, các đơn vị, địa phương bắt giữ, xử lý gần 50.000 vụ việc về buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, gian lận thuế; thu nộp ngân sách nhà nước gần 6.500 tỷ đồng; khởi tố hình sự 1.899 vụ với 3.271 bị can.

Đáng lo ngại hơn là có nhiều sản phẩm của những thương hiệu nổi tiếng cũng bị làm giả, làm nhái. Mới đây nhất, Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an TP Hà Nội phát hiện nhóm đối tượng sản xuất nước Lavie (loại 19l và 18,5l) giả để trà trộn với hàng thật đem bán.

Lực lượng chức năng kiểm tra, thu giữ tang vật tại nhà xưởng sản xuất nước Lavie giả loại 19l và 18,5l ở ngách 560/55 phố Nguyễn Văn Cừ, phường Long Biên, TP Hà Nội. Ảnh do cơ quan chức năng cung cấp

Từ hàng loạt vụ việc gian lận thương mại, hàng giả, hàng nhái bị phát hiện cho thấy, nguyên nhân không chỉ đến từ sự tinh vi của các đối tượng làm giả mà còn bởi lực lượng chức năng khó có thể bao quát hết thị trường, nhất là trong môi trường trực tuyến. Chính vì vậy, doanh nghiệp-chủ sở hữu thương hiệu chính là người đầu tiên có khả năng phát hiện và xác định đâu là sản phẩm thật, đâu là sản phẩm bị làm giả. Không ai hiểu sản phẩm bằng chính nhà sản xuất. Khi nhìn thấy một mẫu hàng nghi ngờ, họ có thể nhận ra ngay điểm khác biệt trong bao bì, logo, mã vạch hay chất liệu in...

Luật Sở hữu trí tuệ (SHTT) hiện hành và các quy định pháp luật có liên quan cho phép doanh nghiệp có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền bảo vệ quyền SHTT của mình và có trách nhiệm thực hiện các biện pháp ngăn chặn, xử lý hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT. Quyền này bao gồm việc yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm, bồi thường thiệt hại và xử lý người vi phạm. Trách nhiệm của doanh nghiệp bao gồm việc tự mình thực hiện các biện pháp như đăng ký nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp và hợp tác với cơ quan chức năng trong quá trình xử lý vi phạm, tham gia vào các hoạt động phối hợp chống hàng giả. Thực tế, nhiều vụ việc lớn bị triệt phá trong thời gian qua đều bắt nguồn từ đơn tố giác và dữ liệu cung cấp của chính doanh nghiệp bị làm giả.

Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp vẫn còn tâm lý e ngại, sợ ảnh hưởng hình ảnh hoặc lo ngại quy trình xử lý kéo dài nên chưa chủ động phối hợp. Chính điều này vô tình tạo kẽ hở cho hàng giả tiếp tục hoành hành, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín thương hiệu và quyền lợi người tiêu dùng.

Để cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái đạt hiệu quả thực chất, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Doanh nghiệp không nên coi việc chống hàng giả là nhiệm vụ của cơ quan chức năng. Từ góc độ kinh tế, việc chủ động tham gia chống hàng giả còn là đầu tư cho chính sự bền vững của doanh nghiệp. Bởi lẽ, mỗi sản phẩm bị làm giả tung ra thị trường không chỉ gây thiệt hại trực tiếp về doanh thu mà còn làm suy giảm lòng tin của khách hàng-yếu tố sống còn trong cạnh tranh thương mại. Doanh nghiệp cần xây dựng bộ phận chuyên trách về bảo vệ thương hiệu, gắn công tác này với hoạt động quản trị rủi ro. Việc đào tạo nhân viên nhận diện hàng giả, cập nhật thường xuyên các mẫu mã, dấu hiệu nhận biết hàng thật là rất cần thiết. Cần thấy rằng, công khai vụ việc gian lận thương mại, hàng giả không phải là bêu xấu thương hiệu mà là hành động minh bạch, thể hiện trách nhiệm xã hội. Khi doanh nghiệp chủ động công bố, họ không chỉ bảo vệ người tiêu dùng mà còn củng cố niềm tin rằng thương hiệu của họ không bao giờ thỏa hiệp với gian lận.

Quan trọng hơn, cơ quan quản lý cần tạo cơ chế khuyến khích, bảo vệ doanh nghiệp dám nói; tiếp nhận thông tin linh hoạt và nhanh chóng từ phía doanh nghiệp. Việc thiết lập đường dây nóng hoặc cổng thông tin điện tử chuyên biệt cho từng ngành hàng sẽ giúp rút ngắn thời gian xử lý. Đồng thời cần có chính sách bảo mật danh tính và hỗ trợ pháp lý đối với doanh nghiệp tố giác để họ yên tâm phối hợp. Ngoài ra, Nhà nước có thể xem xét cơ chế hỗ trợ tài chính hoặc ưu đãi thuế cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ chống giả. Hiện nay, chi phí triển khai tem điện tử hoặc nền tảng xác thực thường khá cao, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ. Ở góc độ pháp luật, cần tiếp tục hoàn thiện bộ quy chuẩn nhận diện và xử lý hàng giả trong môi trường số.

Xét cho cùng, không ai có thể đứng ngoài cuộc cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái. Đây là trách nhiệm chung của toàn xã hội, trong đó, doanh nghiệp giữ vai trò quan trọng. Khi doanh nghiệp chủ động nhận diện, tố giác, phối hợp kiểm tra và truyền thông minh bạch, sức mạnh của toàn hệ thống sẽ được nhân lên. Đó không chỉ là bảo vệ thương hiệu mà còn là bảo vệ niềm tin thị trường, bảo vệ người tiêu dùng và môi trường kinh doanh lành mạnh. Trong thời đại hội nhập, niềm tin là tài sản lớn nhất. Và chỉ khi doanh nghiệp tích cực tham gia chống hàng giả, chúng ta mới có thể xây dựng được một thị trường công bằng, nơi giá trị thật được tôn vinh và gian lận bị loại trừ.

Tiến sĩ, luật sư ĐẶNG VĂN CƯỜNG, Trưởng văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội