Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2025: Vượt thách thức, khai thác dư địa tăng trưởng

Khó khăn nhưng cũng mở ra cơ hội mới

Theo đồng chí Trần Đức Thắng, Ủy viên Trung ương Đảng, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, dù đối diện với nhiều biến động của khu vực và thế giới, xuất, nhập khẩu nông, lâm, thủy sản vẫn giữ vai trò trụ cột của nền kinh tế, đạt kết quả toàn diện. Tuy nhiên, dù mỗi năm Việt Nam xuất khẩu gần 100 triệu tấn nông, lâm, thủy sản nhưng giá trị gia tăng còn hạn chế do phụ thuộc đầu vào nhập khẩu. Nếu làm chủ khâu này, giá thành sẽ giảm, chất lượng tăng. Bộ đã giao Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường xây dựng bản tin định kỳ cập nhật số liệu sản xuất, xuất, nhập khẩu, phân tích thị trường tiềm năng để doanh nghiệp, người dân định hướng sản xuất hiệu quả.

Chế biến tôm xuất khẩu ở Đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: THANH SƠN

Một trong những thách thức nổi bật hiện nay là thuế đối ứng 20% của Hoa Kỳ áp với nhiều mặt hàng nông, lâm, thủy sản. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng nhận định: Trong bối cảnh các nước đa dạng hóa chuỗi cung ứng, nguồn cung và đầu vào, giá lương thực biến động, việc Hoa Kỳ áp thuế sẽ gây khó khăn nhưng cũng mở ra cơ hội nếu Việt Nam kịp thời thích ứng. Lãnh đạo Bộ Ngoại giao nêu 3 hướng đi: Duy trì đà tăng trưởng ở thị trường lớn và khai thác dư địa Liên minh châu Âu (EU); báo cáo tác động và kiến nghị giải pháp ứng phó thuế quan Hoa Kỳ; đẩy mạnh xúc tiến thị trường mới gắn với hoạt động cấp cao, phối hợp liên ngành giữa Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Theo đồng chí Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương đang tăng cường chống buôn lậu, gian lận thương mại, gian lận xuất xứ, củng cố lực lượng phòng vệ thương mại, đàm phán mở cửa thị trường mới như vùng Vịnh, Halal, Ai Cập, từ đó tạo thêm đầu ra cho nông sản Việt Nam. 

Giữ vững mục tiêu kim ngạch xuất khẩu 65 tỷ USD

Ông Bùi Bá Bổng, Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) giới thiệu Chương trình “Siêu vùng nguyên liệu” 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở Đồng bằng sông Cửu Long, gắn với thương hiệu “Gạo Việt xanh-Phát thải thấp” đã xuất lô đầu tiên sang Nhật Bản. Tuy nhiên, doanh nghiệp khó có thể tự xây dựng vùng nguyên liệu; nhiệm vụ này cần sự tham gia của nông dân liên kết thông qua hợp tác xã, chính quyền địa phương và hệ thống khuyến nông địa phương. Đây chính là mấu chốt để hình thành vùng nguyên liệu bền vững.

Trưng bày sản phẩm hạt mắc ca được trồng tại tỉnh Điện Biên. Ảnh: HỒNG SÁNG

Ông Bổng kiến nghị tiếp tục tổ chức Festival lúa gạo quốc tế lần thứ hai vào năm 2026, sau thành công của lần thứ nhất năm 2023. Festival cần được nâng tầm thành sự kiện giao thương quốc tế, nơi ký kết hợp đồng thương mại và để nông dân học hỏi mô hình sản xuất tiên tiến.

Báo cáo tại hội nghị cũng cho thấy, so với năm 2024, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản có nhiều điểm sáng: Nông sản 21,5 tỷ USD (tăng 17%), lâm sản 10,4 tỷ USD (tăng 8,6%), thủy sản 6,1 tỷ USD (tăng 13,8%), sản phẩm chăn nuôi 339,2 triệu USD (tăng 22,1%). 3 thị trường lớn là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản duy trì tăng trưởng; xuất khẩu sang châu Âu tăng 49%, Trung Đông tăng 10,9%, châu Phi tăng 8,9%. Trong 7 tháng năm 2025, xuất khẩu gạo Việt Nam đạt 5,5 triệu tấn, kim ngạch đạt 2,8 tỷ USD.

Trong bối cảnh nhiều quốc gia xuất khẩu gạo sụt giảm sản lượng, Việt Nam vẫn tăng sản lượng 3,1% dù giá giảm 19%. Dự kiến cả năm 2025, Việt Nam sẽ đạt khoảng 8,8 triệu tấn, giữ vững vị trí quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới. Cùng với đó, xuất khẩu thủy sản đạt 6,22 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, nếu chính sách thuế đối ứng mới của Hoa Kỳ được áp dụng, cá tra cũng sẽ chịu tác động đáng kể về chi phí và giá thành trong bối cảnh thị trường Trung Quốc chững lại do tồn kho cao, doanh nghiệp buộc phải mở rộng xuất khẩu sang ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông. 

Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định, duy trì ổn định thị trường truyền thống, mở rộng thị trường mới; chuyển từ tăng sản lượng sang tăng giá trị gia tăng với sản phẩm chế biến sâu; tìm đầu ra mới cho mặt hàng khó vào Hoa Kỳ; hoàn thiện cơ chế về tỷ giá, tín dụng, logistics; đẩy nhanh đàm phán với Hoa Kỳ; bổ sung sản phẩm giá trị cao; xây dựng vùng nguyên liệu tập trung đạt tiêu chuẩn quốc tế; ứng dụng công nghệ cao, đổi mới bao bì; tiếp cận riêng từng thị trường. Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng khẳng định, với sự chỉ đạo quyết liệt của Đảng, Chính phủ, sự vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp, mục tiêu kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 65 tỷ USD trong năm 2025 hoàn toàn trong tầm tay.