Những giáo viên bám bản, “gieo chữ” nơi vùng lũ

Trên những triền núi ngút ngàn, nơi mây trời ôm ấp bản làng, có những người thầy, người cô chọn gắn bó cả thanh xuân với phấn trắng và bùn đất. Họ là những hạt mầm kiên cường gieo chữ, gieo ước mơ tại nơi được mệnh danh là “rốn” lũ, là rẻo biên giới xa xôi của Tổ quốc. Tình yêu nghề, mến trẻ đã biến những gian nan, hiểm nguy thành động lực, tạo nên những tấm gương sáng, ấm áp tình người nơi biên cương.

Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Mường Típ 2 (xã Mường Típ, tỉnh Nghệ An) tổng vệ sinh sau lũ.

Với những giáo viên cắm bản, ký ức kinh hoàng nhất không phải là con đường đèo dốc hiểm trở mà là sự cuồng nộ của thiên nhiên mỗi mùa mưa bão. Cô giáo Cà Thị Thương với 19 năm công tác, hiện đang phụ trách lớp ghép điểm bản Bắng Chộc, Trường Mầm non Na Phát (xã Na Son, tỉnh Điện Biên) vẫn không thể quên trận lũ lịch sử ngày 1-8-2025.

“Sau khi sơ tán đồ cá nhân ở nhà, tôi nhớ đến điểm trường mình công tác cũng ở địa điểm thấp. Khi tôi xuống đến nơi, điểm trường đã ngập đến nóc, tài sản xung quanh bị cuốn trôi hết”, cô Thương nghẹn ngào kể lại.

Sau khi nước rút, cảnh tượng hiện ra tan hoang đến nghẹn lòng, lớp học hay phòng đa năng, phòng bếp đều bị thủng tường và bùn lấp kín. Không một giây chần chừ, cô Thương cùng toàn thể giáo viên nhà trường lập tức dọn dẹp, chắt chiu từng món đồ dùng còn sót lại với hy vọng có thể giữ lại được ít nhiều dụng cụ học tập cho học sinh. Cho đến nay, lớp học tại điểm điểm bản Bắng Chộc vẫn chưa thể quay lại học tập bình thường, phải sử dụng tạm Nhà văn hóa bản là nơi để học nhờ.

Nỗi ám ảnh đó cũng là ký ức khó quên của chị Nguyễn Thị Niềm (38 tuổi), giáo viên Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Mường Típ 2 (xã Mường Típ, tỉnh Nghệ An). Cô Niềm kể về cơn bão số 3, khi nước từ bên Lào đột ngột dâng mạnh lúc 1 giờ sáng, tiếng còi báo động vang lên xé toạc màn đêm. “Tất cả cán bộ giáo viên lại chạy lũ trong đêm, trời mưa rất to nhưng anh em vẫn hăng hái dọn đồ cho học sinh, bảo đảm an toàn về người và tài sản”, cô Niềm nhớ lại.

Sau lũ, đường xá hư hỏng nặng, các thầy cô phải đi bộ 18km từ thị trấn Mường Xén vào trường để khắc phục hậu quả. Khi vào đến nơi, khu vực bán trú, nhà ở của học sinh bị bùn cao ngập khoảng hai mét. Trong nhiều ngày không có điện lưới, không có nước sạch, thức ăn khan hiếm, các giáo viên phải ăn bằng đồ khô dự trữ như lạc, cá khô. “Cực khổ nhất là khi dọn bùn, nhiều khi muốn khóc vì chúng tôi phải cào từng mảng bùn mặc cho tay chân chai sần, chân đi ủng nhưng bùn vào làm chảy máu, ngứa rát”, cô Niềm xúc động.

Điều gì đã giữ chân những người giáo viên ấy ở lại nơi “rốn” lũ, nơi mà mỗi mùa mưa về, tính mạng và tài sản luôn bị đe dọa? Động lực lớn nhất theo cô Niềm chia sẻ chính là tình yêu với nghề giáo, tình thương dành cho học sinh nơi vùng cao ấy và hơn nữa là sự tin yêu với bà con dân bản.

Với cô Thương, một người con của núi rừng, cô hiểu hơn ai hết tâm tư của các bậc phụ huynh, họ chỉ mong các con có trường lớp để gửi gắm đi học, cho con được vui chơi, ca hát như bao đứa trẻ khác.

250km theo xe khách lên thị trấn Mường Xén, rồi chạy xe máy 18km vào điểm trường là hành trình “cõng chữ” của cô Niềm suốt 18 năm công tác nơi rẻo biên cương phía Tây tỉnh Nghệ An, cũng là từng ấy năm sống xa gia đình. Có 3 con nhỏ ở với chồng dưới xuôi, chị tự trách bản thân không chu toàn cho các con, “nhiều khi cũng nghĩ nếu mẹ ở gần thì con cái sẽ tốt hơn, chăm lo được cho chúng ăn học, con gái lớn cũng cần mẹ ở bên chỉ dạy”, chị Niềm tâm sự.

Khi các con còn nhỏ, mỗi lần chị Niềm từ nhà trở lại trường, ra đi là các con níu chân, ôm và khóc vì không muốn cho mẹ đi. Chị tự nhận “nếu được chuyển về gần gia đình, gần chồng con thì sẽ đỡ vất vả hơn”, nhưng rồi lại khẳng định một cách kiên định, nếu quê hương, bản làng nơi đây cần thì chị sẵn sàng ở lại tiếp tục công tác, sẵn sàng chia sẻ mọi khó khăn cùng học sinh nơi đây.

Học sinh tham gia hoạt động thắp hương tại địa chỉ đỏ tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ tại bản Ta Đo (xã Mường Típ, tỉnh Nghệ An).

Tình yêu ấy không chỉ là sự hy sinh mà còn là nỗi trăn trở cho tương lai giáo dục vùng cao. Khi nghe tin thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước, nhiều địa phương vừa tổ chức khởi công xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp, cô Niềm vui vì học sinh sắp có trường khang trang nhưng cũng kèm theo một nỗi lo là học sinh sẽ phải đi học xa hơn, đường đi vào mùa mưa lũ sạt lở đất cũng rất nguy hiểm.

Tình yêu nghề, yêu trẻ, yêu cả bản làng của những nhà giáo nơi biên cương cũng bình dị và mộc mạc như chính núi rừng nơi đây. Họ không chỉ là người thầy, người cô mà còn là những người lính kiên cường bám trụ trên mặt trận văn hóa, dùng tri thức và tình yêu thương để thắp sáng tương lai cho trẻ em vùng cao, mặc cho bão lũ có thể cuốn trôi tài sản nhưng không thể cuốn trôi đi tấm lòng son sắt ấy.