Góc nhìn nghị trường: Hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp không chỉ là một điều chỉnh về mặt tổ chức hành chính mà là bước đi chiến lược của Đảng và Nhà nước trong xây dựng nền hành chính hiện đại, tinh gọn, phục vụ nhân dân. Sau gần 4 tháng vận hành, trong phiên thảo luận tổ tại Kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa XV, nhiều ý kiến đại biểu cho rằng, dù còn những khó khăn, bất cập cần tiếp tục tháo gỡ, nhưng hiệu quả chính trị, kinh tế, xã hội của mô hình chính quyền địa phương hai cấp đã được định hình rõ rệt.

Quang cảnh phiên khai mạc Kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa XV (ngày 20-10-2025). Ảnh: qdnd.vn

Ghi nhận từ thực tế các địa phương cho thấy, sau khi sắp xếp bộ máy, hệ thống hành chính ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã được tổ chức lại theo hướng tinh giản đầu mối, giảm tầng nấc trung gian, đồng thời bảo đảm tính liên thông, thống nhất từ Trung ương tới cơ sở. Tuy nhiên, các đại biểu cũng thẳng thắn chỉ ra những vướng mắc trong việc thực hiện chính quyền địa phương hai cấp. Trước hết là vấn đề chất lượng và cơ cấu đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Sau sắp xếp, khối lượng công việc tăng nhanh, yêu cầu chuyên môn cao hơn, nhưng năng lực của nhiều cán bộ cơ sở vẫn còn hạn chế. Đại biểu Hà Phước Thắng (TP Hồ Chí Minh) đã nêu rõ tình trạng mất cân đối, ở cấp tỉnh thì dư, trong khi nhiều xã, phường, đặc khu lại thiếu trầm trọng cán bộ chuyên môn. Số lượng cán bộ ở địa bàn có dân số và diện tích lớn lại có biên chế tương đương với những địa bàn nhỏ hơn. Từ thực tiễn tại Điện Biên, đại biểu Quốc hội Lò Thị Luyến cho rằng, việc tận dụng các trụ sở xã cũ là linh hoạt và khắc phục được việc thiếu cơ sở vật chất để thực hiện nhiệm vụ của chính quyền cấp xã sau sáp nhập, nhưng về lâu dài thì chưa phù hợp với thực tế.

Tinh gọn để mạnh hơn, sắp xếp để vận hành tốt hơn-đó là tinh thần xuyên suốt trong chủ trương cải cách lần này, vì vậy, để mô hình chính quyền địa phương hai cấp thực sự phát huy hiệu quả, các ý kiến đề xuất việc cấp bách là hoàn thiện thể chế và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, hạ tầng cơ sở.

Về thể chế, việc hoàn thiện toàn bộ hệ thống thể chế, bao gồm phân loại đơn vị hành chính, tiêu chuẩn đơn vị hành chính, tiêu chuẩn đô thị. Đây chính là cái gốc của vấn đề để thực hiện chế độ chính sách, quy hoạch, kế hoạch phát triển; xác định chỉ tiêu biên chế trên cơ sở vị trí việc làm và phân loại đơn vị hành chính, tránh tình trạng "cào bằng". Về nhân lực, phải coi nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là nhiệm vụ cấp bách. Đây là lực lượng trực tiếp thực thi chính sách, tiếp xúc với người dân và cũng là nơi dễ tổn thương nhất khi bộ máy thay đổi. Cần thiết có chính sách đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng và đãi ngộ phù hợp để thu hút người có năng lực thực sự gắn bó với cơ sở. Bên cạnh đó, Chính phủ phải nhanh chóng xây dựng đề án đầu tư đồng bộ về hạ tầng công nghệ thông tin, hiện đại hóa hành chính, để mô hình chính quyền địa phương hai cấp gắn kết chặt chẽ với quá trình chuyển đổi số quốc gia, bảo đảm tính minh bạch, hiệu quả và phục vụ tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp.

Với sự chỉ đạo quyết liệt từ Trung ương, sự đồng lòng từ địa phương và nỗ lực từ mỗi cán bộ, công chức, mô hình chính quyền địa phương hai cấp chắc chắn sẽ tiếp tục được hoàn thiện, khắc phục bất cập, xứng đáng là một bước tiến vững chắc trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.