Đồng hành cùng sự phát triển của đất nước

Nhà báo HỒ QUANG LỢI, Phó chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, nguyên Phó chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam:

“Đôi cánh” của báo chí trong kỷ nguyên số: Nội dung tốt, công nghệ tiên tiến

Báo chí Việt Nam và thế giới đang trải qua một cuộc chuyển mình mạnh mẽ chưa từng có về phương thức, cách thức làm nghề. Công nghệ phát triển như vũ bão, đặc biệt là mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang tác động rất lớn đến mọi mặt của đời sống xã hội. Thực tế này đặt ra nhiều cơ hội và thách thức, đòi hỏi cơ quan báo chí, nhà báo phải tự làm mới mình, phát huy giá trị cốt lõi dựa trên “đôi cánh”: Nội dung tốt, công nghệ tiên tiến.

Chuyển đổi số trong báo chí không đơn thuần là đưa thông tin lên internet mà còn phải thể hiện ở sự đổi mới trong cơ cấu tổ chức, quy trình hoạt động của các cơ quan báo chí. Đó là xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ và cơ quan báo chí đa phương tiện, lấy hoạt động xuất bản số làm trung tâm; có sự thống nhất và phân chia nhiệm vụ giữa các bộ phận xuất bản in, phát thanh, truyền hình, điện tử, để làm sao thông tin đến với công chúng hiệu quả nhất. 

Trong một thời gian dài, nhiều cơ quan báo chí có hiện tượng chạy theo tốc độ đưa tin, lấy view làm tiêu chí để tính nhuận bút, đánh giá chất lượng tin bài, hiệu quả hoạt động của phóng viên với tư duy đơn thuần là lượng truy cập cao sẽ có nguồn thu từ quảng cáo, hợp đồng truyền thông, song tôi nghĩ, đó là định hướng chưa phù hợp. Tôi cho rằng, báo chí cần phải có sự chuyển hướng mạnh mẽ, từ chạy đua tốc độ đưa tin sang làm chuyên sâu, chuyên biệt với báo chí giải pháp, phân tích, trí tuệ. Mạng xã hội là chợ thông tin khổng lồ, ở đó, tốt, xấu, sự thật, nửa sự thật đều có. Báo chí phải là câu trả lời cho các vấn đề mạng xã hội nêu ra, bằng cách chọn lọc, thẩm định, phân tích đa chiều để tìm ra bản chất sự thật. Đặc biệt là phải đề xuất giải pháp để thực hiện vấn đề đó như thế nào, bởi suy cho cùng, tính chuyên nghiệp, độ tin cậy, trách nhiệm cao, đạo đức của người làm báo là những điều báo chí vượt trội mạng xã hội. 

Bên cạnh đó, trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ hiện nay, các nền tảng mạng xã hội “mọc” lên ở khắp nơi, AI cũng tham gia viết tin, bài, sản xuất sản phẩm truyền thông, đòi hỏi báo chí càng phải thể hiện rõ giá trị cốt lõi của mình. Thực tế cho thấy, công nghệ dù quan trọng nhưng không phải là yếu tố duy nhất. Công nghệ chuyển tải cái gì mới là điều đáng nói nhất, hay nói cách khác, vấn đề sống còn của báo chí vẫn là nội dung. “Content is King”-nội dung vẫn là “vua”, là cốt lõi để báo chí phục vụ bạn đọc. Công nghệ là “nữ hoàng”, góp phần thúc đẩy, nâng cao chất lượng nội dung và kênh phân phối, lan tỏa đến công chúng. Thời nào cũng thế, “bạn đọc tử tế” cần có “báo chí tử tế”, đòi hỏi thông tin phải có chất lượng. Đây vừa là một áp lực nhưng đồng thời là cơ hội để báo chí tìm lối đi và tự làm mới chính mình.

Tôi có niềm tin vào đội ngũ nhà báo hôm nay. Tôi thấy thế hệ làm báo trẻ thời 4.0 có nhiều gương mặt khá ấn tượng. Dù tuổi đời, tuổi nghề chưa nhiều nhưng họ đã ít nhiều để lại dấu ấn đẹp trong nghề. Họ đã và đang đảm đương khối lượng công việc rất lớn ở các tòa soạn với cái nhìn mạch lạc, rõ ràng, cách tiếp cận tươi mới, khách quan, ít bị lệ thuộc vào định đề có sẵn. Nhiều cây bút trẻ biết kết hợp “tất cả trong một” để tạo ra sản phẩm chất lượng của báo chí chuyên sâu, báo chí giải pháp, báo chí đa phương tiện... lấp lánh tính nhân văn; biết kế thừa, tiếp bước các thế hệ đi trước, tiên phong làm việc khó, góp phần xây đắp nền báo chí cách mạng ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại, nhân văn.

Phóng viên tác nghiệp tại Lễ khai mạc Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam năm 2024. Ảnh: VŨ PHONG

Đại tá, PGS, TS NGUYỄN THANH TÚ, nguyên Phó tổng biên tập Tạp chí Văn nghệ Quân đội:

Nhà báo cần thường xuyên tu dưỡng bản thân trong kỷ nguyên số

Trong kỷ nguyên công nghệ số hiện nay, nhà báo phải thường xuyên trau dồi kiến thức, tu dưỡng bản thân, đây là nguyên tắc bao trùm, quyết định, cũng là biện pháp cơ bản. Có thể nói rằng, nhà báo được ví như “cần ăng-ten” thu phát những tín hiệu đổi thay của cuộc sống. Nhưng không phải ai cũng có sức đề kháng, một “bộ lọc” hoàn hảo để thu phát những tín hiệu tích cực, lành mạnh nên có những người vô tình bị kẻ xấu lợi dụng. Thế nên phải coi việc bồi dưỡng tư tưởng chính trị cho các phóng viên là việc làm quan trọng, thường xuyên, liên tục và thật sự hiệu quả.

Với tư cách là người chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, nhà báo cần thấm nhuần sâu sắc việc “nâng cao đạo đức cách mạng” để “quét sạch chủ nghĩa cá nhân” trong nghề nghiệp, bởi lợi ích nhóm có gốc rễ là những sự ích kỷ cá nhân mà biểu hiện là lòng tham vật chất, là thích thể hiện, tự huyễn hoặc mình. Bên cạnh đó, các tòa soạn báo cần chú trọng việc bồi dưỡng học tập nghiệp vụ thường xuyên cho phóng viên, tăng cường quản lý, giám sát việc thực hiện “Quy định đạo đức nghề nghiệp của người làm báo” hay “Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam” triệt để, nghiêm túc hơn. Việc thi hành kỷ luật và chế tài xử phạt phải mang tính răn đe cao hơn, không thể chấp nhận việc số ít cơ quan báo chí dung túng cho sai phạm của phóng viên.

-----------------

Đồng chí LÊ HUY NGOAN, Phó tổng biên tập Báo Sơn La:

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong báo chí-nhà báo phải làm chủ công nghệ số

Chuyển đổi số báo chí trở thành xu thế tất yếu của các cơ quan báo chí. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và thông tin cạnh tranh hiện nay, nội dung hay vẫn chưa đủ mà cần phải tạo ra những trải nghiệm mới cho bạn đọc thông qua các ứng dụng công nghệ số. Hiện nay, tại Việt Nam, các cơ quan báo chí đang nỗ lực chuyển đổi số, ứng dụng AI trong quản trị tòa soạn thông minh và sản xuất nội dung, điều này đòi hỏi các nhà báo phải sớm làm chủ được công nghệ số. Báo Sơn La cũng như nhiều báo khác đã xây dựng được một hệ sinh thái số giúp vận hành hiệu quả, đưa tờ báo đến gần với bạn đọc hơn.

Trong thời gian qua, Báo Sơn La đã cho ra mắt ứng dụng đọc Báo Sơn La điện tử trên các thiết bị thông minh, điện thoại di động; mở các chuyên trang tiếng Anh, tiếng Thái, tiếng Mông, truyền tải thông tin nhanh, đúng, trúng, hay và mở rộng đa đối tượng phục vụ. Cùng với đó, tòa soạn tiếp tục cho ra mắt bản tin Podcast, sử dụng công nghệ AI đọc phát thanh, tin, bài và phát triển các trang mạng xã hội... Có thể nói rằng, để đáp ứng nhu cầu công việc trong thời đại số, các phóng viên phải thường xuyên học tập, trau dồi kiến thức về công nghệ AI, số hóa và tự động hóa trong xuất bản và phát sóng.

-----------------

Đồng chí NGUYỄN QUỐC DANH, Phó tổng biên tập Báo và Đài Phát thanh-Truyền hình Cà Mau:

Nhiều thách thức đặt ra

Công nghệ AI hiện đang tạo ra nhiều tác động sâu rộng đến hoạt động báo chí, giúp tăng năng suất, hiệu quả làm việc cho từng cán bộ, phóng viên của các tòa soạn báo. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi thì công nghệ AI cũng đặt ra những thách thức đối với các tòa soạn nếu người dùng quá lạm dụng, phụ thuộc vào công nghệ. Đó là AI vẫn có thể tạo ra thông tin sai lệch nếu người dùng không kiểm soát chặt chẽ. Việc dựa vào AI để viết bài có thể khiến tin tức thiếu tính xác thực hoặc lệch hướng nếu không có biên tập viên am hiểu từng lĩnh vực kiểm định lại thông tin. Việc lạm dụng AI dễ dẫn đến các vấn đề vi phạm đạo đức như: Gian lận thông tin khi một phóng viên, nhà báo không đi thực tế mà sao chép, pha trộn thông tin từ các đồng nghiệp khác... Bên cạnh đó, AI có xu hướng tạo ra nội dung “trung tính” hoặc thiên về dữ liệu phổ quát, điều này khiến báo chí địa phương có thể đánh mất phong cách riêng, yếu tố nhân văn và sự gắn bó thực tế với cộng đồng địa phương...

Để hạn chế những tiêu cực trong sử dụng công nghệ AI, các cơ quan báo chí cần quan tâm đến công tác đào tạo phóng viên, biên tập viên, lãnh đạo chuyên môn về AI và đạo đức khi sử dụng công nghệ nói chung trong đó có AI vào hoạt động nghề nghiệp của người làm báo. Từng cơ quan báo chí xây dựng riêng cho mình chiến lược thông tin đặc thù, thông tin chuyên sâu, sát với hiện thực cuộc sống trong từng câu chuyện, điều mà AI khó thể hiện được...