Tiết kiệm điện: Cần chế tài mạnh hơn

Điều này đòi hỏi điện năng tăng trưởng gấp 1,5 lần, dự kiến bình quân hằng năm tăng từ 12% đến hơn 16% (tương ứng mỗi năm cần bổ sung 8.000-10.000 MW). Trong bối cảnh này, lĩnh vực tiết kiệm năng lượng phải phát triển vượt bậc.

Tốn năng lượng gấp 2-3 lần để tạo ra cùng đơn vị sản phẩm

Ngày 8-6-2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về việc tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo.

Theo chỉ thị, cả nước phấn đấu hằng năm tiết kiệm tối thiểu 2% tổng điện năng tiêu thụ. Các giải pháp tiết kiệm điện tập trung tại cơ quan công sở, các hộ gia đình, các cơ sở kinh doanh thương mại, dịch vụ, doanh nghiệp sản xuất và tiết kiệm điện trong chiếu sáng công cộng, chiếu sáng cho mục đích quảng cáo, trang trí ngoài trời...

Theo thống kê của Bộ Công Thương, 63/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã ban hành kế hoạch triển khai Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ. Kết quả thực hiện năm 2024, 100% tỉnh, thành phố triển khai đạt kết quả tiết kiệm được tối thiểu 2% tổng mức điện năng tiêu thụ. Theo báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), tổng sản lượng điện tiết kiệm của các tổng công ty điện lực trong năm 2024 đạt 6,5 tỷ kWh, tương đương 2,46% điện thương phẩm.

Nhân viên Công ty Điện lực Hòa Bình tuyên truyền cách sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả tới hộ kinh doanh.

Vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, nhất là tiết kiệm điện, đã được Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương quan tâm chỉ đạo và triển khai thực hiện, với nhiều chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, tại nước ta việc sử dụng năng lượng hiệu quả vẫn chưa đạt kỳ vọng. So sánh theo hệ số quy đổi, để có 1.000USD, chúng ta cần 376 tấn dầu quy đổi, gấp khoảng 2-3 lần các quốc gia phát triển. Đây là thách thức rất lớn để Việt Nam phải làm tốt hơn công tác sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả trong thời gian tới. 

Năm 2025, với thông điệp tiết kiệm điện “Chuyển dịch xanh-tương lai xanh”, Bộ Công Thương mong muốn phát động một phong trào có sức lan tỏa mạnh mẽ hơn trong cộng đồng, không chỉ đơn thuần là kêu gọi toàn dân tiết kiệm điện, mà bao gồm cả các hoạt động sản xuất năng lượng bền vững, tăng cường sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng xanh, sạch sử dụng các sản phẩm, trang thiết bị có hiệu quả năng lượng cao nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng cả về khía cạnh kinh tế và môi trường, góp phần thực hiện nhanh nhất mục tiêu trung hòa carbon.

Cần chế tài bắt buộc thực hiện giải pháp tiết kiệm năng lượng

Nhìn nhận về các giải pháp tiết kiệm năng lượng, nhiều ý kiến cho rằng, công tác vận động, tuyên truyền là một trong những giải pháp quan trọng, cần thiết nhưng chưa đủ. 

Bên cạnh việc quan tâm xây dựng các cơ chế ưu đãi với các khách hàng đồng hành với các chương trình tiết kiệm điện, chương trình điều chỉnh phụ tải điện, Việt Nam cần phải xem xét sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả theo hướng tăng cường các quy định, chế tài mang tính bắt buộc thay vì khuyến khích thực thi các giải pháp tiết kiệm năng lượng...

Ông Võ Quang Lâm, Phó tổng giám đốc EVN đề xuất, bối cảnh hiện nay cho thấy việc sử dụng tiết kiệm hiệu quả là trách nhiệm, quy định của pháp luật chứ không phải là khuyến khích. Đây là giải pháp quan trọng để Việt Nam hướng đến xây dựng một nền kinh tế xanh cũng như phát triển bền vững.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Đình Hiệp, Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam cho rằng, hiện nay trong lĩnh vực công nghiệp chúng ta chỉ bắt buộc 3.500 cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm áp dụng các biện pháp cụ thể trong tiết kiệm năng lượng còn phần lớn các doanh nghiệp khác thì tự nguyện áp dụng. Như vậy, còn một phần rất lớn doanh nghiệp công nghiệp chúng ta để vấn đề sử dụng điện tiết kiệm một cách tự do, khuyến khích. Cho nên, việc sửa đổi luật này cần thiết kế theo hướng tăng cường những biện pháp, giải pháp bắt buộc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả thông qua đẩy mạnh áp dụng khoa học-công nghệ.

Nguồn cung về điện hiện chưa đáp ứng đủ tốc độ tiêu thụ điện hằng năm. Do vậy, tiết kiệm điện là vô cùng cần thiết. Bộ Công Thương đang khẩn trương rà soát, lấy ý kiến bổ sung đối với dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nhằm đáp ứng các yêu cầu trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ chín vào tháng 5-2025.  

Bài và ảnh: MINH ĐỨC