Hải Phòng: Giải 'bài toán' chuyển đổi xanh khu công nghiệp, khu kinh tế

Doanh nghiệp tiên phong, thành phố đồng hành

Xác định phát triển bền vững, thân thiện môi trường là xu thế tất yếu, TP. Hải Phòng đang đẩy mạnh lộ trình chuyển đổi xanh trong các khu công nghiệp (KCN), khu kinh tế (KKT).

Ghi nhận tại nhiều KCN trên địa bàn TP. Hải Phòng, các nhà đầu tư hạ tầng và doanh nghiệp thứ cấp đã chủ động tham gia quá trình chuyển đổi, triển khai hàng loạt giải pháp xanh ngay từ khâu quy hoạch, xây dựng đến sản xuất.

Điển hình là Tập đoàn Sao Đỏ (chủ đầu tư KCN Nam Đình Vũ) đã thiết kế các phân khu chức năng theo chuỗi cung ứng khép kín, giúp doanh nghiệp sử dụng sản phẩm phụ của nhau, tiết kiệm chi phí và hạn chế phát thải. “Chúng tôi đã ký hợp tác chiến lược với các tập đoàn năng lượng châu Âu để phát triển hệ thống điện mặt trời áp mái, thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo trong toàn khu. Các doanh nghiệp trong khu cũng ưu tiên công nghệ thân thiện môi trường và từng bước tham gia mạng lưới sản xuất xanh”, bà Trần Thị Tố Loan, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Sao Đỏ chia sẻ.

Từ góc nhìn doanh nghiệp, chúng tôi nhận thức rõ vai trò trung tâm của mình trong tiến trình chuyển đổi xanh không chỉ là trách nhiệm, mà còn là cơ hội chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Doanh nghiệp chủ động đổi mới mô hình sản xuất theo hướng xanh hóa, rà soát chuỗi giá trị để giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và ứng dụng công nghệ sạch. Chuyển đổi xanh không còn là gánh nặng chi phí, mà là động lực để tái cấu trúc và mở rộng thị trường, đặc biệt trong bối cảnh các tiêu chuẩn môi trường quốc tế ngày càng khắt khe.

“Chúng tôi mong muốn tăng cường hợp tác với khu vực công và tổ chức quốc tế nhằm tiếp cận nguồn lực tài chính, công nghệ và tri thức xanh. Đồng thời, việc đào tạo lại nguồn nhân lực là ưu tiên hàng đầu để thích ứng hiệu quả với mô hình phát triển bền vững trong tương lai”, bà Loan khẳng định.

Tại Tổ hợp KCN DEEP C, hướng đi “phát triển bền vững” đã được cụ thể hóa bằng nhiều dự án năng lượng tái tạo như điện mặt trời, năng lượng gió, sinh khối và thậm chí cả hydrogen xanh. Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Koen Soenens, Giám đốc Kinh doanh và Marketing DEEP C nhấn mạnh: “Nhu cầu sử dụng năng lượng sạch là tất yếu trong xu thế toàn cầu. Tuy nhiên, để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư dài hạn vào năng lượng tái tạo, rất cần một khung pháp lý rõ ràng, minh bạch từ Trung ương đến địa phương”.

Một mô hình đáng chú ý khác là giai đoạn 2 của KCN Cộng Hòa, chủ đầu tư là Công ty Cổ phần Phát triển đô thị và KCN cao su Việt Nam dành gần 25 ha (trong tổng số 190 ha) làm đất cây xanh. Khu công nghiệp được định hướng thu hút doanh nghiệp công nghệ cao, sạch và gắn với bảo vệ môi trường sinh thái. Đại diện công ty cho biết: Dù chi phí đầu tư ban đầu cho các hạng mục sinh thái như nhà máy xử lý nước thải, năng lượng mặt trời hay logistics xanh là không nhỏ, nhưng đó là khoản đầu tư chiến lược để thu hút các doanh nghiệp thứ cấp có tiềm lực và cam kết phát triển bền vững.

Hạ tầng xanh - đòn bẩy thu hút đầu tư chất lượng

Đồng hành cùng doanh nghiệp, TP. Hải Phòng đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp về thể chế, hạ tầng và xúc tiến đầu tư xanh. Ông Lê Trung Kiên, Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng cho biết: “Chúng tôi đã ban hành kế hoạch chuyển đổi xanh toàn diện đối với các KCN, KKT; đồng thời tổ chức nhiều hội thảo chuyên đề về giảm phát thải, sử dụng năng lượng sạch, kiểm kê khí nhà kính và xây dựng hệ thống giám sát phát thải thống nhất”.

Cũng theo ông Lê Trung Kiên, Hải Phòng không chỉ tìm kiếm nhà đầu tư có tiềm lực tài chính mà quan trọng hơn là cam kết phát triển bền vững, yếu tố then chốt để thành phố trở thành trung tâm công nghiệp, công nghệ cao và logistics xanh hàng đầu cả nước vào năm 2030.

Tuy nhiên, ông Kiên cũng thẳng thắn chỉ ra những điểm nghẽn đang cản trở quá trình chuyển đổi xanh, dù nhiều chính sách và cam kết quan trọng đã được ban hành như Chiến lược tăng trưởng xanh, lộ trình phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, hay các cam kết tại COP26. Cụ thể, quá trình này vẫn chưa đạt được chuyển biến rõ nét do thiếu cơ chế điều phối hiệu quả giữa các cấp, khó khăn về nguồn lực tài chính. Đầu tư vào chuyển đổi xanh đòi hỏi nguồn vốn lớn, trong khi các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, không đủ nguồn lực để đầu tư vào công nghệ sạch, hạ tầng xanh hay quy trình sản xuất bền vững. Khu vực tài chính xanh còn non trẻ, thiếu sản phẩm tín dụng ưu đãi phù hợp.

Việc phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp còn rời rạc, thiếu một đầu mối đủ thẩm quyền và năng lực tổng hợp, điều phối thực hiện các mục tiêu xanh đồng bộ.

Cùng với đó là rào cản về công nghệ và nhân lực. Công nghệ thân thiện môi trường còn đắt đỏ và khó tiếp cận. Nhân lực chất lượng cao phục vụ chuyển đổi xanh còn thiếu, trong khi nhiều ngành vẫn đang phụ thuộc vào mô hình sản xuất truyền thống, tiêu tốn năng lượng và phát thải lớn. Một bộ phận doanh nghiệp và người dân chưa nhận thức rõ tầm quan trọng và lợi ích lâu dài của chuyển đổi xanh, dẫn đến tâm lý e ngại thay đổi hoặc chỉ chuyển đổi mang tính hình thức để đáp ứng quy định.

Hiện tại, Hải Phòng có hai KCN Nam Cầu Kiền và DEEP C nằm trong số 5 KCN đầu tiên trên cả nước được công nhận đang chuyển đổi mô hình sang KCN sinh thái. Các KCN mới được quy hoạch đều bảo đảm các tiêu chí về tỷ lệ cây xanh, không gian công cộng, hạ tầng giao thông nội khu theo chuẩn xanh.

Đặc biệt, Hải Phòng đang triển khai một số dự án chiến lược quy mô lớn tại khu vực phía Nam thành phố là trung tâm phát triển công nghiệp và dịch vụ cảng biển hiện đại. Mới đây, Tập đoàn Vingroup đã khởi công Dự án đầu tư hạ tầng KCN Tân Trào (giai đoạn 1) và Dự án Nhà máy Nhiệt điện LNG Hải Phòng, hai công trình trọng điểm trong KKT ven biển phía Nam.

Theo đại diện Vingroup, KCN Tân Trào sẽ tập trung thu hút các ngành công nghiệp công nghệ cao, vật liệu mới, năng lượng tái tạo, công nghiệp hỗ trợ và dược phẩm. Trong khi đó, Nhà máy Nhiệt điện LNG có quy mô gần 100 ha, công suất 4.800 MW, khi hoàn thành sẽ cung cấp khoảng 19,2 tỷ kWh/năm, vừa phục vụ sản xuất, vừa bổ sung nguồn công suất lớn cho lưới điện quốc gia.

Chuyển đổi xanh trong các KCN, KKT không chỉ là yêu cầu tất yếu để bắt nhịp xu thế kinh tế toàn cầu mà còn là lựa chọn chiến lược để nâng tầm vị thế Hải Phòng trên bản đồ đầu tư quốc tế. Với quyết tâm của chính quyền và sự chủ động của cộng đồng doanh nghiệp, Hải Phòng đang đi đúng hướng trong lộ trình hiện thực hóa mục tiêu Net Zero vào năm 2050, vì một thành phố công nghiệp hiện đại, năng động và bền vững.

Trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng đặt mục tiêu thu hút 20 - 25 tỷ USD vốn đầu tư (trung bình 5 - 6 tỷ USD/năm), với 60% đến từ các nhà đầu tư mới. Cơ cấu đầu tư sẽ ưu tiên các ngành công nghệ cao, năng lượng sạch, công nghiệp sản xuất theo chuỗi giá trị xanh.