TS Lê Xuân Nghĩa: Startup Việt Nam đổ xô qua Singapore mở công ty để huy động vốn, dù đây không phải 'thiên đường thuế'
Theo thống kê, hiện nay các doanh nghiệp Việt Nam đang vay vốn từ hệ thống ngân hàng nhiều hơn huy động trên thị trường chứng khoán. Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa cho rằng, các doanh nghiệp khởi nghiệp ở Việt Nam phải đăng ký kinh doanh ở Singapore để huy động vốn và IPO dễ dàng hơn.
Tại hội nghị "Khát vọng quốc gia, diễn đàn cơ chế vốn và con đường IPO", các chuyên gia đã cùng bàn luận về thực trạng là hiện nay nhiều startup Việt Nam đang còn gặp nhiều khó khăn khi huy động vốn qua sàn chứng khoán. Thậm chí, các startup Việt phải mở công ty ở Singapore để huy động vốn và IPO dễ dàng hơn, trong khi Singapore không phải là thiên đường thuế.
Những rào cản của startup Việt khi huy động vốn trên sàn
Theo dẫn chứng của TS Nguyễn Trí Hiếu, tỷ lệ vốn tín dụng của hệ thống các tổ chức tín dụng/GDP năm 2023 là khoảng 127%, trong khi tỷ lệ vốn hóa của thị trường chứng khoán/GDP chỉ đạt 87%. Sự chênh lệch này đặt ra một vấn đề: Doanh nghiệp Việt Nam đang tập trung quá nhiều vào vốn tín dụng từ các tổ chức tín dụng thay vì huy động vốn qua kênh chứng khoán.
Tuy nhiên, doanh nghiệp nhỏ, tình hình tài chính không ổn định khó huy động vốn qua thị trường chứng khoán vì nhiều rào cản.
Theo Luật chứng khoán, để một doanh nghiệp đủ điều kiện lên sàn chứng khoán cần đáp ứng một số điều kiện tối thiểu: phải có báo cáo tài chính kiểm toán, vốn chủ sở hữu tối thiểu 30 tỷ đồng, không có lỗ lũy kế, kinh doanh có lãi 2 năm liên tiếp,…
Kể cả đáp ứng được những yêu cầu trên, các doanh nghiệp cũng đối diện khó khăn trong quá trình làm hồ sơ niêm yết tại các sở giao dịch.
TS Lê Xuân Nghĩa cho biết, sau những vụ việc về thao túng chứng khoán gây xôn xao thị trường, nhiều doanh nghiệp tốn rất nhiều thời gian, từ 6 tháng đến cả năm vẫn chưa hoàn thiện hồ sơ để niêm yết trên sàn.
Tiến sĩ bình luận về vấn đề: "Đây là một bất cập của thị trường chứng khoán hiện nay. Trong khi chúng ta đang rất cần doanh nghiệp lên sàn để gia tăng số lượng ít ỏi, thì việc cho doanh nghiệp niêm yết lại đang rất khó khăn."
Đồng thời, tiến sĩ cũng đề cập tới một thực trạng là các doanh nghiệp khởi nghiệp (startup) ở Việt Nam đang phải đăng ký kinh doanh ở Singapore để có thể huy động vốn và IPO (phát hành cổ phiếu ra công chúng) dễ dàng hơn, trong khi Singapore không phải "thiên đường thuế".
Theo chuyên gia, đây là thiệt thòi lớn của Việt Nam, đặc biệt với nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin với lượng dữ liệu khổng lồ nhưng không biết phải làm gì tại Việt Nam nên buộc phải mở công ty ở Singapore.
Miễn là ngành nghề chính đáng, đáp ứng nhu cầu xã hội đều có thể được IPO
Theo các chuyên gia, có cả một lộ trình bài bản được thiết kế cho hoạt động IPO và niêm yết của doanh nghiệp. Không phải ngẫu nhiên, doanh nghiệp được lên sàn chứng khoán mà có cả ekip hỗ trợ đằng sau như công ty tư vấn, luật sư…
Chủ tịch Mocafund cho biết để IPO, doanh nghiệp cần nâng cao kiến thức và kĩ năng về xây dựng lộ trình tài chính, nắm rõ hành lang pháp lý và tuân thủ luật pháp để IPO một cách bài bản.
Theo bà, chỉ cần cấm các hoạt động kinh doanh như buôn bán mại dâm, buôn bán vũ khí, chất độc làm ảnh hưởng tới mạng sống con người…Ngoài ra, miễn ngành nghề là nhu cầu chính đáng, đáp ứng nhu cầu xã hội, được người dân ủng hộ và đem lại lợi ích cho cộng đồng thì các doanh nghiệp đều có thể lên sàn.
"Điều quan trọng, doanh nghiệp càng cần phải hiểu mục đích của việc IPO. IPO không chỉ là 1 trong những đích đến, mà còn thể hiện trạng thái của doanh nghiệp, là cuộc chơi về thiết kế giá trị và tính thanh khoản", chủ tịch Mocafund cho biết.
Theo TS Lê Xuân Nghĩa, những điều kiện để IPO, để niêm yết đều có thể được các công ty tư vấn, luật sư hỗ trợ tìm phương án giải quyết, còn yếu tố chính trên con đường IPO là hoài bão trở thành công ty đại chúng, trở thành công ty niêm yết của bản thân mỗi doanh nghiệp.
"Bởi vì các vấn đề thực sự sẽ chỉ phát sinh sau khi doanh nghiệp lên sàn chứng khoán. Khi trở thành công ty đại chúng, doanh nghiệp sẽ bị "nhòm ngó" rất kỹ về sổ sách kế toán, về các báo cáo quản trị, báo cáo tài chính, và sau đây còn 2 báo cáo quan trọng về phát thải nhà kính và ESG", TS Nghĩa cho biết.
